Historia Sztuki - Renesans

Renesans czyli Odrodzenie to epoka w sztuce, którą datuje się od XV - XVI wieku. Miała ona swój początek we Włoszech, naturalnie potem rozprzestrzeniła się na całą Europę.
Istotny był tutaj sposób myślenia, który znacznie różnił się od myśli średniowiecznej. Tam dominującą myślą przewodnią była religia oraz duchowość.  W renesansie natomiast  była nauka oraz sprawy doczesne, ludzkie i to im podporządkowywano wszelkie formy sztuki. Była to epoka wielkich odkryć, oraz wielkich osobowości. I tu należy wymienić tych najważniejszych: Michał Anioł Buonarroti, Donato Bramante, Andrea Palladio,  Benedetto Da Maiano, Franciszek Florentczyk, Bartłomiej Berrecci, Nicola Pisano, Luca Della Robbia, Donatello, Giotto di Bondone, Masaccio, Piero Della Francesca, Paolo Uccello, Sandro Botticelli, Leonardo DaVinchi, Rafael Santi, Tycjan, Albrecht Durer, Jan Van Eyck, Peter Bruegel.  

Architektura

Tradycyjnie - jak we wszystkich notatkach - zacznę od omawiania architektury.
Architektura renesansowa przede wszystkim nawiązywała do architektury antyku. O antyku już pisałam, więc większość elementów będę omawiała dosyć skrótowo.
Tak więc, skoro nawiązywała do antyku, obowiązywała ją ścisła harmonia, pomiędzy elementami pionowymi - dźwigającymi ( kolumny, filary) oraz elementami poziomymi - dźwiganymi ( stropy, kopuły). Akcentowano linie poziome jak i pionowe. Korzystano z łuków oraz półkoli. Budowano z kamienia, cegły i drewna. Miasta powstawały w oparciu o regularny plan geometryczny.
Przeznaczenie architektury w tej epoce było bardzo zróżnicowane. Nadal powstawały kościoły ale również wznoszono pałace, domy mieszkalne, wille, ratusze.

Bardzo popularne w tej epoce stały się budowle centralne, wznoszone na planie koła, kwadratu lub krzyża równoramiennego. Idealnym przykładem jest bazylika św. Piotra w Rzymie. Stanęła ona w miejscu dawnej bazyliki starochrześcijańskiej.  Początkowo budową zajął się Donato Bramante, następnie Rafael i ostatecznie Michał Anioł Buonarroti, który zaprojektował olbrzymią kopułę o średnicy 42 m.
Pełna wysokość świątyni wraz z kopułą wynosi 132,5 m. Początkowo wybudowana na planie kwadratu, potem przebudowana na plan krzyża łacińskiego.

W renesansie bardzo popularne były również kopuły oraz różne metody budowania kopuł. Pierwszy z nich polegał na połączeniu trzech elementów.
Pierwszym były tzw. żagle, składające się na pendentyw. Na nim stawiano tambur zwany również bębnem,  a na samym końcu wznoszono kopułę.
Drugim sposobem było stawianie kopuły tylko na tamburze.


Trzecia metoda składała się z dwóch elementów. Tworzono pendentyw i na nim kładziono kopułę.

Poza techniczną kwestią kopuły, warto również zwrócić uwagę na tą dekoracyjną. Niestety nie jestem w stanie uwzględnić w notatce wszystkich ornamentów tej epoki, dlatego też nakłaniam wszystkich zainteresowanych aby przestudiować słowniczek terminologiczny historii sztuki, który umieściłam na blogu i usystematyzować wiedzę pod tym kątem. Jednak niezależnie od tego, postaram się opisać najważniejsze z nich, dlatego też chciałabym zwrócić uwagę na zewnętrzne elementy kopuły ( zdjęcie do powiększenia).
Te pojedyncze charakterystyczne wypustki/ rożki to tzw. lunety. Lunety również występują w tradycyjnych zadaszeniach, nie tylko na kopułach. Dodatkowo na tamburze widnieją ornamenty zwane girlandą. Ornament ten przypomina roślinny wieniec, zawieszony w dwóch punktach lub więcej. Pojawił się już w starożytności i naturalnie został wchłonięty przez architekturę renesansową.

Innym przykładem architektonicznym jest Villa Rotonda Andrea Palladio ( 1567 ). Wyraźnie widać nawiązanie do antyku. Budowla posiada z każdej strony portyk - kolumny z głowicami jońskimi, tympanonem, zwieńczonym akroterionami w postaci figur.
Pojawia się znowu kopuła. Nadproża okien oraz drzwi w formie tympanonów.
Osobiście  w dużej mierze budynek kojarzy mi się z klasycyzmem ale nie będę naginać wydarzeń historycznych, bo klasycyzm daleko przed nami.
W renesansie mamy do czynienia z trzema typami fasad :

Fasadą rustykowaną ( z wąskimi gzymsami ) Fasada dzielona jest gzymsami kordonowymi na poszczególne kondygnacje. Posiada rustykę - czyli opracowanie ściany na wzór naturalnego łomu kamienia.







Fasadą polegającą na spiętrzeniu porządków - czyli układ joński, dorycki i koryncki przedstawiony w kolejnych kondygnacjach, jeden nad drugim.








Fasadą wzorowaną na pałacu Farnese w Rzymie. Regularna, dzielona na trzy kondygnacje, ale ścianę posiada gładką - bez rustyki czy boniowania.




Architektura renesansowa była prosta. Każdy element
był wyważony, miał swoje miejsce. Stąd też znajdziemy wśród niej i skromniejsze budowle jak Pałac Strozzich Benedetto Da Maiano ( 1489 ).
Wyraźnie widać rustykę na ścianach.
Dodatkowo, ponownie pojawiają się gzymsy opaskowe zwane też kordonowymi, które dzieliły budowle na poszczególne kondygnacje.
Ponownie mamy do czynienia z portalem, zwieńczonym od góry łukiem. Jednak w przeciwieństwie do tych średniowiecznych jest on skromny i minimalistyczny. To samo dotyczy okiennych nadproży. Okna dzielone na dwie części - tzw. biforia.


Innym ciekawym opracowaniem ścian, które pojawia się w renesansie jest Boniowanie. To opracowanie muru za pomocą głębokich krawędzi, po to by nadać mu odpowiedni efekt dekoracyjny. Podziały mogą być różne. Mogą biec poziomo - imitując cegłę, lub pionowo. Ich kształt również może być zróżnicowany.
A jeżeli zastanawiacie się czym różni się rustyka od boniowania - przede wszystkim boniowanie jest bardziej regularne i może biec również w układzie pionowym jak i poziomym. Rustyka jest nieregularna a ponieważ imituje cegłę, więc siłą rzeczy główne pasy biegną poziomo.

Bardzo istotnym elementem w renesansie są łuki. Były niezwykle istotnym elementem nawiązującym do architektury antycznej. Łuki spotkamy wszędzie -  w nadprożach okien,  w portalach drzwi, również we wnętrzach budynków - na ścianach. Natomiast są to łuki łagodne a nie ostre, jak to miało miejsce w gotyku. Renesans nawiązuje do architektury antycznej, a w antyku mieliśmy do czynienia tylko z łukami łagodnymi.

Bardzo istotnym elementem architektonicznym stała się attyka ( zaznaczone prostokątem ). Pełniła funkcję dekoracyjną jak i praktyczną - miała zasłaniać dach. Attyki były różne, mniej lub bardziej dekoracyjne.
Ponad to pojawiały się różne elementy dekoracyjne w postaci hermy, czy też pilastrów, tympanonów, łuków, gzymsów. Czyli wszystkich tych elementów, które pojawiły się już w antyku.





Herma miała formę  czworokątnego słupa zwężającego się ku dołowi. Zazwyczaj zwieńczona była popiersiem. Mogła posiadać różne formy, być bardziej lub mniej dekoracyjna. Również mogła stanowić rodzaj ornamentu na ścianie. Jak zresztą widać to na powyższym budynku.

A teraz kilka słów na temat architektury Wawelu, ponieważ jest ona rewelacyjnym przykład architektury renesansowej. Od X w. Wawel był siedzibą władców. Jego przebudowa trwała stopniowo. Można więc uznać, że jest nagromadzeniem budowli z różnych czasów. Natomiast renesansowy wygląd nadała mu przebudowa zainicjowana przez króla Aleksandra Jagiellończyka oraz Zygmunta I. Dzięki temu zamek Wawelski stał się pierwszym dziełem renesansowym w Polsce. Oparto go na wzorach toskańskich i florenckich. Zbudowany został w oparciu o standardowy plan pałacu renesansowego - cztery skrzydła, ustawione wokół centralnego dziedzińca.




Dziedziniec okalały arkady. Jeżeli pamiętacie z poprzednich notatek, są to dokładnie łuki wsparte na kolumnach, które widzicie na zdjęciu. Kolumny wzorowane są na styl Toskański - czyli o gładkim trzonie z głowicą oraz bazą. O tym stylu wspominałam omawiając historię sztuki starożytności.
Drugie piętro stanowiło popularne w renesansie piano nobile, w którym zrezygnowano z arkad. Jak widać na zdjęciu - brakuje łuków. Występują tylko same kolumny. Nazwą Piano nobile określa się najwyższą i najbardziej reprezentacyjną kondygnację budynku. To również pomieszczenia mieszkalne pana domu.

Wnętrze budowane na zasadzie układu amfiladowego. Układ amfiladowy to taki układ pomieszczeń, w którym przechodzi się z jednego pokoju do drugiego jednym ciągiem, czyli wzdłuż tej samej osi.

Okna i portale typowo renesansowe - z ornamentyką zbliżoną do antycznej. Okna naturalnie rozglifione. O rozglifieniu mówiłam już w średniowieczu. To ścięcie narożników okiennych, w celu dopuszczenia większej ilości światła do wnętrza budynku. Rozbudowane wnętrze grało kolorem, pojawiło się bowiem sporo polichromii.

Sufit w jednej z sal uzupełniony został kasetonami. Kaseton to dekoracyjne opracowanie sufitu bądź wnętrza kopuły, głównie za pomocą kwadratowych lub wielobocznych wgłębień. W przypadku kasetonów Wawelskich dodatkowo mamy do czynienia z dekoracją w postaci główek, które wykonał Jan Snycerz.

Ściany dodatkowo wzbogacone został arrasami, które zaprojektował M. Coxie. Widać je na zdjęciu po lewej. 

Wychodząc jeszcze poza wnętrze budowli i biorąc ponownie pod uwagę jej bryłę, warto zwrócić uwagę na dosyć popularną w renesansie ścianę parawanową. Jej funkcja głównie polegała na tym, że miała coś zasłaniać. Np. jakąś część placu zamkowego, element budowli itp. Inaczej zwie się ją ścianą kurtynową.

Bardzo istotna jest również kaplica Zygmuntowska - mauzoleum rodu Jagiellonów. Zwie się ją "perłą architektury renesansowej". Zbudowana na planie kwadratu, z boniowanymi ścianami, kopułą na bębnie, którą wieńczy latarnia. Na ścianach widoczne są również pilastry, które już poznaliśmy z poprzednich epok oraz dekoracyjne boniowanie pomiędzy nimi.
Wnętrze kaplicy jest dwukolorowe. Część pokryta jest jasnym piaskowcem, a część czerwonym marmurem węgierskim. Udekorowane płaskorzeźbami o tematyce mitologicznej. Ściany wykonane są na kształt łuku tryumfalnego. Wewnątrz znajduje się srebrny ołtarz a po drugiej stronie ściana z nagrobkami.  

Będąc przy temacie nagrobków koniecznie muszę wspomnieć o pewnej nowości, którą był nagrobek przyścienny. Do tej pory występowały tylko i wyłącznie nagrobki tumbowe - wolnostojące w formie dekoracyjnych sarkofagów. Natomiast nagrobek przyścienny stał się bardzo popularny w dobie renesansu. Jak sama nazwa wskazuje, jest to forma nagrobka znajdująca się przy ścianie a dokładnie we wnęce. Składa się z tumby - kamiennej skrzyni dekorowanej płaskorzeźbami, oraz obramienia, w formie łuku lub innym kształcie.

Idealnym przykładem takiego nagrobka jest nagrobek Jana Olbrachta, autorstwa Franciszka Florentczyka. Jak widać płyta ustawiona wzdłuż ściany, pokryta ornamentami renesansowymi ( groteski, astragale, panoplia, kasetony -pokrótce je omówię poniżej. Dokładne terminy możecie również poznać w słowniczku ).
Tumba ustawiona we wnęce, stylizowanej na łuk tryumfalny.

Groteska to ornament składający się z wici roślinnych, w które wplecione są owoce, kwiaty a także postacie ludzi lub zwierząt.

Astragal jest ornamentem znanym z antyku. To ornament ciągły, rzeźbiony. Składa się z szeregu "perełek"przedzielonych poprzecznie krążkami, cekinami. Głównie występował w architekturze porządków klasycznych.


Panoplia to ornament bardzo prosty do rozpoznania. Występuje w formie płaskorzeźbionego herbu.



I jeżeli chodzi o architekturę to wydaje mi się, że najważniejsze i najbardziej charakterystyczne elementy wyjaśniłam. Wiele z nich powiela się z poprzednich epok, więc uznałam że nie ma sensu wszystkiego na nowo omawiać. Polecam zapoznać się nie tylko z poprzednimi postami ale i słowniczkiem historii sztuki zamieszczonym na blogu.

Rzeźba

Rzeźba renesansowa tak jak architektura, wzorowała się na antyku. Tworzono z marmuru i poprzez odlewanie z brązu. Przede wszystkim tworzono dzieła o tematyce religijnej ale również i świeckiej. Dużą popularnością cieszyła się tematyka mitologiczna.
Rzeźba renesansowa była statyczna, realistyczna. Starano się dokładnie odwzorować ludzkie rysy czy też budowę ciała osób, które żyły w tym czasie. Tak jak i w architekturze również i w rzeźbie, starano się pokazać harmonię wszystkich elementów, oraz ich wyważone proporcje. Stąd również stosowano znaną już Wam zasadę kontrapostu.

Idealnym przykładem rzeźby renesansowej z zastosowaniem kontrapostu jest Dawid, Michała Anioła (1501-1504). Nie będę ukrywać - jest to jedna z moich ulubionych rzeźb w ogóle.
Widoczne jest tutaj dokładne odwzorowanie budowy ludzkiego ciała. Rzeźba jest statyczna. Dawid stoi spokojnie i czeka. Kompozycja oparta na literze S, która świadczy o kontrapoście. Punkty ciężkości zmiennie przenoszą się z jednego miejsca w drugie ( prawa noga, lewe ramię, głowa).

Kolejnym przykładem są "Śpiewający Chłopcy" Luca Della Robbii (1431-1438). Dzieło znajduje się w katedrze florenckiej. Artysta starał się odwzorować rzeczywiste rysy twarzy każdego z chłopców, jak również oddać charakter strojów oraz poszczególnych fałd szat. Płaskorzeźba jest statyczna. Poza tym, że chłopcy przedstawieni są w pozach śpiewających, nie wykonują żadnych gwałtownych ruchów.

Jeżeli mówimy o nawiązaniu do rzeźby antycznej, nie możemy również pominąć bardzo istotnych pomników konnych, wzorowanych na pomniku Marka Aureliusza w Rzymie.
Świetnym przykładem takiego renesansowego pomnika jest posąg konny kondotiera Gattamelaty w Padwie ( 1479- 1488 ) Donatella. Pomimo tego, że koń trzyma uniesioną w górze jedną nogę pomnik jest statyczny. Brakuje tu elementów, które świadczyłyby o gwałtownych ruchach a jednocześnie o dynamice dzieła. Jeździec jak i koń, przedstawieni zostali w bardzo realistyczny sposób, z uwzględnieniem prawidłowych proporcji oraz wzajemnej harmonii między elementami.

Kolejnym klasycznym przykładem rzeźby renesansowej jest Grobowiec Wawrzyńca Medyceusza. Dzieło zostało wykonane przez Michała Anioła między 1520 a 1534 rokiem.
Rzeźba przede wszystkim jest statyczna. Postacie wyglądają tak jakby odpoczywały leżąc. Symbolizują zmierzch i poranek. Widoczny jest realizm ( ciało oraz twarz ). U góry w niszy, siedzi zamyślony Medyceusz, który jest kolejnym dowodem na statykę dzieła. Niszę w której został umieszczony, zwiemy aediculą.

Malarstwo i jego wielkie osobowości. 

Włochy

Jak już wcześniej wspomniałam, tym okresem w sztuce zawładnęła ambicja poznawania przyrody  i świata. Stąd tak ogromny postęp oraz rozwój w malarstwie. Górowała tematyka religijna, ale również i świecka czy mitologiczna. Powstawały nie tylko freski ale również i dzieła wykonywane na płótnie. Pierwszą charakterystyczną cechą malarstwa renesansowego jest prawidłowe przedstawianie anatomii ludzkiej. W przeciwieństwie do postaci gotyckiego malarstwa tutaj postacie są prawidłowo zbudowane, bardziej naturalne w ruchu. Przedstawiano je na tle krajobrazu ale i w przestrzeni imitującej krajobraz. Odkryto perspektywę zbieżną ( linearną) oraz modelunek światłocieniowy ( odkryto, że światło pada zawsze z określonego źródła ). Przede wszystkim obrazy są lepiej zbudowane a postacie nie wybijają się z tła jak to było w gotyku. Stosowano głównie kompozycję zamkniętą. Dodatkowo malarstwo renesansowe jest bardzo linearne.

Giotto Di Bondone

Giotto był głównie twórcą fresków. Jednym ze słynniejszych dzieł jest "Sen Joachima". Po raz pierwszy  ukazał w nim postacie w pełni swych ludzkich uczuć i przeżyć. Postacie wydobywane są za pomocą modelunku światłocieniowego. Jeszcze nie ma tutaj pełnej  i konsekwentnej trójwymiarowej perspektywy  zbieżnej. Postacie wciąż wydają się jakby wisieć w powietrzu.  W dodatku postać po prawej jest znacznie większa od pozostałych, choć znajdują się na tym samym planie. Pomimo, że perspektywa kuleje, proporcje oraz budowa ciała jest prawidłowa - zgodna z podstawowymi zasadami anatomii.
Prawidłowo również pokazane jest światło. Widać wyraźnie, że konsekwentnie biegnie ono od prawej do lewej strony.

Masaccio

Następnym artystą po Giotto był Masaccio. Udoskonalił on perspektywę, co pomogło mu komponować sceny tłumne, posiadające głębię. Idealnym przykładem jest fresk "Grosz Czynszowy". Widać wyraźnie, że postacie nie wiszą już w powietrzu jak u Giotta, lecz stoją na ziemi i konsekwentnie rzucają na niej swój cień. Również i perspektywa wygląda tutaj znacznie lepiej. Poszczególne elementy obrazu znacznie lepiej ze sobą współgrają. Postacie na pierwszym planie są nieco większe niż te na drugim. Czyli zachodzi tutaj już pewna prawidłowość perspektywiczna.
Masaccio był również twórcą pierwszych aktów, opartych na studiach anatomii ludzkiego ciała. Dowodem jest jego słynne dzieło "Wypędzenie z Raju". Oczywiście akty w malarstwie pojawiły się już w starożytności. Jednak poza tym okresem nie miały racji bytu aż do teraz.








Piero Della Francesca

Piero Della Francesca doprowadził do perfekcji perspektywę zbieżną ( trójwymiarową / linearną ), która polegała na tym, że wszystkie linie zbiegały się w jednym punkcie. Odkrycie jest na tyle ważne, że funkcjonuje aż do dnia dzisiejszego.
Przykładem takiego dzieła jest "Biczowanie".

W obrazie tym artysta łączy tematykę świecką ( pierwszy plan ) oraz religijną ( w głębi obrazu ). Postacie przedstawione są realistycznie, pojawia się modelunek światłocieniowy. Stosował świetliste barwy. Światło oznaczał ciepłymi a cienie chłodnymi. Kolorystyka jest wyraźna, ale i ograniczona do czerwieni, błękitów, brązów, beżów.




Leonardo Da Vinci 

Leonardo interesował się wszystkim: astronomią, anatomią, botaniką, matematyką, liternictwem itp. Był filozofem, architektem, rzeźbiarzem, malarzem. Stosował technikę olejną - najpierw nakładał cienie a potem kolor.
Sformułował zasadę perspektywy powietrznej, która mówi o tym, że przedmiot słabnie kolorystycznie i maleje w miarę oddalania się od widza, jednocześnie przybiera kolorystykę chłodną. Wiąże się z tym zjawisko mgiełki tzw. "sfumato". Czyli im bardziej coś się oddala, staje się rozmyte - jakby za mgłą.
Idealnym przykładem jest bardzo dobrze wszystkim znana Mona Lisa. Postać wykonana intensywnymi, ciepłymi barwami, wybija się na plan pierwszy. W tle natomiast, zostały zastosowane chłodne tonacje, w dodatku pejzaż wydaje się nieco rozmyty, przez co odchodzi na drugi plan.
Będąc w temacie pejzażu - Leonardo był pierwszym, który stosował tło w formie pejzażu przy portretach.

W swoich dziełach sprowadzał wszelkie kompozycje do trójkąta. Czyli stosował kompozycje trójkątne, co wyraźnie widać na obrazie "Madonna w Grocie" ( 1495-1497 ). Ponad to w kompozycjach stosował ujęcie 3/4 - wypełniał obraz postacią w 3/4 całości płótna. W przeciwieństwie do pozostałych obrazów renesansowych, u Leonarda można dostrzec pewną dynamikę ujęć. Był mistrzem w operowaniu światłocieniem. Do słynnych dzieł możemy zaliczyć " Ostatnią Wieczerzę" czy też "Damę z Gronostajem". Oczywiście tych dzieł jest sporo, ale ja chciałam przedstawić Wam te najważniejsze.

Andrea Mantegna

Andrea Mantegna przede wszystkim stosował silne skróty perspektywiczne. Swoje dzieła malował w bardzo rzeźbiarski sposób, za pomocą ostrego konturowania fałd szat oraz ciała. Wszystkie te cechy charakterystyczne, widać wyraźnie na obrazie zatytułowanym: "Opłakiwanie Martwego Chrystusa".
Jednak w przeciwieństwie do pozostałych dzieł renesansowych w tym obrazie występuje kompozycja otwarta.

Był artystą, który zapoczątkował rozwój malarstwa iluzjonistycznego. Co widać dobrze na przykładzie plafonu w Camera degli Sposi w Castello di San Giorgio w Mantui ( 1465 - 74 ).  Malarstwo iluzjonistyczne już raczej znacie ze starożytności, więc objaśnię tylko krótko, że jest to rodzaj malarstwa, które miało dawać wrażenie iluzji - imitować coś czego nie ma  i jednocześnie oszukiwać ludzki wzrok, imitując to w bardzo realistyczny sposób. Plafon ten był jednym z pierwszych malowideł iluzjonistycznych z kwadraturą, czyli architekturą przedstawianą w bardzo mocnym skrócie.


Rafael Santi

Rafael był kompilatorem. Scalał kilka różnych elementów lub cech w jednym dziele.  Malował portrety, freski, również olejami na desce. Projektował także tkaniny. Stosował kolorystykę głównie nasyconą. Rewelacyjnie radził sobie z tłumnymi scenami. Operował światłocieniem podobnie do Leonarda i często się na nim wzorował.  W swoim słynnym dziele " Szkoła Ateńska" (po lewej), przedstawił wszystkich słynnych filozofów. Kładł wielki nacisk na realizm, aczkolwiek miał tendencje do idealizowania twarzy. Stąd mówi się "Rafaelowskie Twarze".

Naturalnie procesowi idealizacji poddawane były głównie Madonny z dzieciątkiem, dzięki czemu stworzył on swój własny typ Madonny. Przykładem takiej idealizacji jest "Madonna del Granduca". Gdyby obraz ten porównać do "Damy z Gronostajem", widać wyraźnie wpływ Leonarda. Występuje tutaj podobne zastosowanie światłocienia, natomiast twarz jest wyraźnie idealizowana - wygładzona i upiększona.
Również można dostrzec kompozycję opartą na podstawie trójkąta, co jest charakterystyczne dla dzieł Leonarda Da Vinci.







Michał Anioł Buonarroti

Poza tym, że Michał Anioł był świetnym architektem i rzeźbiarzem, był również twórcą fresków w kaplicy Sykstyńskiej. Najistotniejszymi są:  "Stworzenie" ( zdjęcie obok ), "Początek", "Sąd Ostateczny". Bardzo charakterystyczne jest tutaj silne modelowanie światłocieniem. Postacie przedstawione są w różnych skrótach perspektywicznych, i co jest niezmiernie istotne - wyglądają bardzo naturalnie. Twarze są pełne emocji. Panuje tutaj silna wyrazistość gestu. Obrazy są dynamiczne, również można pokusić się o stwierdzenie, że dramaturgiczne.

Paolo Uccello

Kolejnym bardzo istotnym twórcą renesansu był Paolo Uccello. Uccello był mistrzem perspektywy. potrafił jej podporządkować nawet wielkie, wielopostaciowe sceny bitewne. Idealnym przykładem jest "Bitwa pod San Romano" ( 1456 r.). Chętnie posługiwał się konturem, stosował radykalne kontrasty między barwami jasnymi a ciemnymi. Również mocne i zdecydowane plamy barwne, dzięki czemu każdy element wyraźnie się odznaczał. Dzięki perspektywie, wszystkie postacie są mocno osadzone na ziemi. Patrząc na jego dzieła, ma się wrażenie tzw. "czystej linii", co wyraźnie widać np. w figurach białych koni. Dzieło z pewnością jest linearne. Niestety panuje tutaj pewna niespójność kompozycyjna, co jest bardzo charakterystyczne dla Uccella. Elementy obrazu ustawione są w bardzo chaotyczny sposób. Ogólnie przedstawienie jest twarde, linearne. 

Sandro Botticelli

Kolejnym istotnym twórcą był Sandro Botticelli, który jest twórcą słynnego obrazu "Narodziny Wenus". ( Zawsze zazdrościłam Wenus włosów ♥ ). Artysta stosował świetlistą i lekką tonację barwną.  Również widoczny jest linearyzm, w postaci czystej linii, powstającej u zbiegu plam barwnych. Wiotki, płynny kontur nadaje lekkości i delikatności poszczególnym elementom obrazu. Twórczość Botticellego przypadła na drugą połowę XV wieku, kiedy malarstwo włoskie osiągało swoje szczyty i pełnię swej klasycznej harmonii. 

Tycjan Vecellio 

Tycjan tworzył przede wszystkim sceny mitologiczne, nasączone lekkim erotyzmem i zmysłowością. Także portrety a w późniejszych latach życia skierował się ku tematyce religijnej, wypełnionej tragizmem. Jego styl był bardzo wrażeniowy, co wynikało z delikatnego modelunku światłocieniowego. Swoje obrazy konstruował za pomocą plam barwnych, o żywych kolorach. Głównie sięgał do czterech podstawowych jak: biel, żółcień, czerwień, czerń. Ze względu na taką kolorystykę, jego obrazy często miały żółto-rudawy odcień. Stąd mówi się "Tycjanowski kolor" i stąd również  wzięła się nazwa koloru "Tycjan". Ponad to realizował w swych obrazach, tradycyjne założenia renesansowe - zamkniętą kompozycję, harmonię, tło w portretach itp. Przykładem jest jego "Maria Magdalena".

Niemcy

Albrecht Durer

Do niemieckich artystów renesansowych należy również zaliczyć Albrechta Durera, który w dużym stopniu przyczynił się do spopularyzowania grafiki - drzeworytu oraz miedziorytu. 

Drzeworyt zalicza się do druku wypukłego - na desce wycinane są te partie, które mają pozostać białe. Wypukłe partie będą naturalnie odbijać na papierze. 

Miedzioryt zalicza się do druku wklęsłego, tworzonego na metalu. Wycina się rylcem kontury a następnie cieniuje. Blachę taką pokrywa się farbą a następnie zbiera jej nadmiar. Ostatecznie odbija się ją na prasie. Odbija to, co zostanie w wyrytych rowkach metalu, po wcześniejszym nałożeniu farby.
Idealnym przykładem grafiki Durera jest "Sąd Ostateczny" ( po lewej-drzeworyt ) i np "Św. Hieronim w celi" ( po prawej-miedzioryt ).

Durer stworzył również wiele autoportretów. Jednym ze słynniejszych jest "Autoportret w rękawiczkach" (1498 r). Widać na nim charakterystyczne kręcone włosy artysty, które mocno rzucają się w oczy. Jest to jeden z czołowych elementów świadczących o linearyzmie obrazu. W tle bardzo charakterystyczny pejzaż w tle. Kompozycja zamknięta, paleta barw dosyć zróżnicowana i miękki modelunek światłocieniowy.
Poza autoportretami badał również zagadnienia perspektywy oraz anatomii, co widać w dziełach takich jak: "Zajączek" (1502 r.), "Adam i Ewa" (1507 r.).

Niderlandy

Hubert i Jan Van Eyck

Do Niderlandzkich artystów należy zaliczyć braci Van Eyck - Huberta i Jana. Istotnym ich dziełem jest "Adoracja baranka - część środkowa ołtarza Baranka Mistycznego", w katedrze Św. Bawona w Gandawie ( 1426-1432 r.), gdzie widać dobrze namalowany pejzaż oraz umiejętnie przedstawione sceny tłumne a także detale. Po raz kolejny mamy tu do czynienia z dziełem linearnym o tematyce religijnej, o ostrym modelunku światłocieniowym, co widać wyraźnie po radykalnych kontrastach światła i cienia na fałdach szat.

Innym bardzo sławnym dziełem jest obraz pod tytułem: "Zaślubiny Arnolfinich". Był to pierwszy portret świecki, przedstawiony w mieszczańskim wnętrzu. Obraz ten jest bardzo linearny. Posiada kompozycję zamkniętą, z zastosowaniem perspektywy zbieżnej. Jest zdecydowanie wieloplanowy i nasączony liczną symboliką, nie tylko zawierającą się w poszczególnych elementach dzieła ale również w kolorystyce, która jest dosyć nasycona. I tak na przykład piesek jest symbolem wierności, kolor czerwieni jest symbolem miłości małżonków a owoce przy oknie - symbolem płodności, jednocześnie nawiązują do Adama i Ewy - pierwszej pary na ziemi. Tych elementów jest znacznie więcej, natomiast nie będę wymieniać wszystkich, ze względu na wielkość notatki.
Dzieło jest statyczne, spokojne, brak tutaj jakiejkolwiek dynamiki.
Jeżeli zastanawiacie się nad portretem kobiety i tym, czy jest ona w stanie odmiennym - najprawdopodobniej nie jest. Z ostatnich badań wynika, że taka była wtedy moda polegająca na podkreślaniu kobiecego brzucha.

Peter Bruegel

Kolejnym artystą, którego nie można pominąć jest Peter Bruegel. Jego twórczość wyróżniała się z pozostałych dzieł renesansowych głównie tematyką. W swoich dziełach przedstawiał on barwne, choć niewesołe życie pospolitych ludzi, panujące obyczaje, chłopskie stroje czy sprzęty. Również skupiał się na panujących wokół nastrojach, czy też sytuacji politycznej i jaki miała ona wpływ na społeczeństwo chłopskie. 
Po lewej "Chłopskie Wesele" z 1568 r.
Widać wyraźnie, że w przeciwieństwie do pozostałych artystów tej epoki nie starał się pokazać piękna. W jego obrazach brakowało szczegółów. Patrzył na swoje kompozycje całościowo, nie starał się analizować ani studiować ciała ludzkiego. Jego postacie były dosyć proste w formie i czasem nawet toporne. Nie przykładał większej wagi do piękna ludzkiego ciała. Dla niego ważniejsza była sytuacja, emocje wynikające z całości przekazu. Pięknym przykładem jest również obraz "Ślepcy".

Stosował brudna kolorystykę, często stłumioną. Jego obrazy były dynamiczne pod względem sytuacyjnym jak i postaciowym ( ruch postaci ). Stosował perspektywę nie tylko linearną ale i powietrzną. Nie ma tu jednak miejsca na renesansowe piękno i idealizm. Jest tylko życie.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

I to tyle z renesansu. Informacje tutaj zawarte są oczywiście ogólne - uwzględniają najważniejsze cechy tej epoki. Bardziej zainteresowanym polecam uzupełnić wiedzę. W kolejnej odsłonie z historii sztuki - manieryzm.