sticky

  • szoping
  • deviantart

Ornamenty


AKANT - roślina o dużych głęboko wciętych  liściach i zebranych  w kłos kwiatostanach, rosnąca w stanie dzikim w krajach śródziemnomorskich. Jest pierwowzorem ornamentów znanych  pod tą samą nazwą. Np. głowice kolumn stylu korynckiego dekorowane były stylizowanymi liśćmi akantu.


ARABESKA - ornament o charakterystycznym układzie  przeplatających się stylizowanych wici roślinnych, wypełniających pewną płaszczyznę. Nazwa sugeruje arabskie pochodzenie ornamentu, ale do ukształtowania się arabeski posłużyły roślinne ornamenty hellenistyczne.


ARKADOWY FRYZ - ornament wywodzący się z Włoch , stosowany w arch. przedromańskiej, głównie romańskiej. Płaskorzeźbiony fryz- ciąg małych arkad umieszczany pod gzymsem ściany zewnętrznej.


ASTRAGAL - inaczej perełki, ornament ciągły, rzeźbiony, składa się z szeregu perełek podzielonych poprzecznie wstawionymi krążkami "cekinami". Zdobi np. torus w porządkach klasycznych.


ASTWERK - ornament przypomina rozłożoną koronę cierniową. 
BUKRANION - motyw dekoracyjny którego charakterystyczną częścią jest czaszka byka złączona girlandami i wstęgami. Używany w staroż. Grecji, Rzymie, na ołtarzach  i w świątyniach dla przypomnienia ofiar zwierzęcych.



CĘGOWY - także wstęgowy. przedstawia swobodnie ułożone wstęgi,  między które  bywają wplecione wąskie liście i wici roślinne. Powstał w XVII wieku we Francji. Jedną z odmian jest ornament wstęgowo - cęgowy.


CHINOSERIE - ornament inspirowany  sztuką lub obyczajem chińskim, indyjskim lub japońskim często spotykany na porcelanie.



CHRZĄSTKOWO- MAŁŻOWINOWY - ornament składający się z trawestowanej fantazyjnie chrząstki z uwypuklonymi guzami oraz małżowiny usznej. Pojawił się w XVI w. w Niderlandach. Jeśli jeden z motywów tego ornamentu występuje osobno mówimy wtedy o ornamencie chrząstkowym bądź małżowinowym. 


 

CZOŁGANKA - kamienna ozdoba w kształcie zwiniętego listka umieszczona pojedynczo na plintach  kolumn romańskich. Początkowo naturalistyczna z czasem została zgeometryzowana. Szereg tych listków tworzy czołgankę dekorującą w architekturze gotyckiej wszelkie pochyłe krawędzie dachów a także wimpergi.


DROLERIE - zabawne śmieszne scenki umieszczane na marginesach rękopisów średniowiecznych w celu  ich uatrakcyjnienia, czasem w inicjałach. Przedstawiają z humorem fantastyczne stworzenia, żartobliwe i nieraz satyryczne obrazy codziennej czynności.


EMBLEMAT - wstawka ozdobna inkrustowana; przedmiot lub jego  przedstawienie symbolizujące jakieś pojęcie, ideę, czynność itp. np. symbol władzy, berło, godło, znak.
FESTON - motyw dekoracyjny w formie podwieszonego  po bokach , zwisającego  ku dołowi  pęku kwiatów, liści czy owoców lub podwieszonej  w ten sposób draperii . Punkty podwieszenia wyróżnione są guzem  i przewiązane swobodnie wstęgą lub kokardą.


GIRLANDA - ozdobny splot w postaci wieńca zamkniętego z liści lauru, dębu, kwiatów lub owoców.


GROTESKA - ornament z delikatnej wici roślinnej wzbogacony fantastycznymi  postaciami, zwierzętami i stworami. 
 

KANDELABROWY - ornament w formie świecznika połączonego często z motywami arabeski lub groteski, ułożony w układzie symetrycznym. O rodowodzie antycznym rozpowszechniony w  w okresie renesansu  i klasycyzmu.


KARTUSZ - dekoracyjne obramienie tarczy  herbowej, tablicy inskrypcyjnej, płaskorzeźby, malowidła itp. Także ornament w kształcie ozdobnej tarczy.




KILIMATION - ornament ciągły pasowy ze stylizowanych liści, rzeźbiony lub malowany, występujący w dekoracji arch., reliefach, malarstwie i rzemiośle. Są trzy odmiany: dorycki, joński i lesbijski. 

KRENELAŻOWY FRYZ - ornament ciągły imitujący krenelaż właściwy czyli blanki.
KRATA REGENCYJNA - element ornamentu wstęgowo - cęgowego w formie wstęgi z przeplecionymi wiciami roślinnymi, ułożona pod kątem prostym lub w półokręgu.
LAMBREKIN - ozdobna krótka  firanka zawieszona nad oknem lub drzwiami , zdobiąca baldachim. Ornament w kształcie takiej firanki.


ŁEZKI ( GUTTAE ) - guty, element dekoracyjny w porządku doryckim, w kształcie  cylindrycznie  lub stożkowato  stylizowanych kropel. Występuje pod każdym tryglifem u spodu listwy tzw. reguli, oraz przy spodniej powierzchni gzymsu.


MAURESKA - ornament płaszczyznowy powstały ze splecionych ze sobą stylizowanych wici roślinnych w układzie symetrycznym. Wykształciła się w sztuce Islamu  na tradycjach hllenistycznych.


MEANDER - ornament w kształcie powtarzającej się fali w stylu tradycyjnym jak i geometrycznym.

 

OKUCIOWY - ornament manierystyczny składający się  z motywów naśladujących płaskie żelazne okucia, wycięte w kształcie listew i ażurowych plakiet, wśród których występują kaboszony , małe rauty i elementy  imitujące główki  gwoździ , nitów itp.


PALMETA - ornament w kształcie  symetrycznego  stylizowanego liścia palmy. Wywodzi się prawdopodobnie z Azji, stosowany pojedynczo lub w ciągu.


PANOPLIA - motyw dekoracyjny skomponowany z elementów uzbrojenia ( zbroje , oręż ) a także ze sztandarów i proporców.


PLECIONKA - ornament w kształcie wici roślinnej lub tasiemki. Pojawił się w sztuce romańskiej.

ROCAILLE - ornament charakterystyczny dla rokoka o fantazyjnej asymetrycznej  i nieregularnej formie, płynnych i strzępiastych konturach, imitujący kształty stylizowanych małżowin, muszli stąd czasem zwie się je muszlowym.

ROLLWERK - zwojowy ornament, inaczej zwijany, blacharski, kartuszowy. Ornament w kształcie skręconej metalowej taśmy, występuje na obramieniach  kartuszach, trzonach kolumn . Zastosowany po raz pierwszy we Francji przy dekoracjach  pałacu Fontainbleau. Ulubiony motyw wczesnobarokowy i zdobnictwa XVII wieku.


WOLE OCZY -  zobacz kilimation.

Słownik Terminologiczny Sztuk Pięknych, wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007

2 komentarze:

  1. Świetny artykuł! ja przy schodach zainstalowałem szkło ornamentowe zamówiłem w firmie Veyna tak samo jak pochwyty drzwiowe jestem bardzo zadowolony z efektu!

    OdpowiedzUsuń

----