AKANT - roślina o dużych głęboko wciętych liściach i zebranych w kłos kwiatostanach, rosnąca w stanie dzikim w krajach śródziemnomorskich. Jest pierwowzorem ornamentów znanych pod tą samą nazwą. Np. głowice kolumn stylu korynckiego dekorowane były stylizowanymi liśćmi akantu.
ARABESKA - ornament o charakterystycznym układzie przeplatających się stylizowanych wici roślinnych, wypełniających pewną płaszczyznę. Nazwa sugeruje arabskie pochodzenie ornamentu, ale do ukształtowania się arabeski posłużyły roślinne ornamenty hellenistyczne.
ARKADOWY FRYZ - ornament wywodzący się z Włoch , stosowany w arch. przedromańskiej, głównie romańskiej. Płaskorzeźbiony fryz- ciąg małych arkad umieszczany pod gzymsem ściany zewnętrznej.
ASTRAGAL - inaczej perełki, ornament ciągły, rzeźbiony, składa się z szeregu perełek podzielonych poprzecznie wstawionymi krążkami "cekinami". Zdobi np. torus w porządkach klasycznych.
ASTWERK - ornament przypomina rozłożoną koronę cierniową.
BUKRANION - motyw dekoracyjny którego charakterystyczną częścią jest czaszka byka złączona girlandami i wstęgami. Używany w staroż. Grecji, Rzymie, na ołtarzach i w świątyniach dla przypomnienia ofiar zwierzęcych.
CĘGOWY - także wstęgowy. przedstawia swobodnie ułożone wstęgi, między które bywają wplecione wąskie liście i wici roślinne. Powstał w XVII wieku we Francji. Jedną z odmian jest ornament wstęgowo - cęgowy.
CHINOSERIE - ornament inspirowany sztuką lub obyczajem chińskim, indyjskim lub japońskim często spotykany na porcelanie.
CHRZĄSTKOWO- MAŁŻOWINOWY - ornament składający się z trawestowanej fantazyjnie chrząstki z uwypuklonymi guzami oraz małżowiny usznej. Pojawił się w XVI w. w Niderlandach. Jeśli jeden z motywów tego ornamentu występuje osobno mówimy wtedy o ornamencie chrząstkowym bądź małżowinowym.
CZOŁGANKA - kamienna ozdoba w kształcie zwiniętego listka umieszczona pojedynczo na plintach kolumn romańskich. Początkowo naturalistyczna z czasem została zgeometryzowana. Szereg tych listków tworzy czołgankę dekorującą w architekturze gotyckiej wszelkie pochyłe krawędzie dachów a także wimpergi.
DROLERIE - zabawne śmieszne scenki umieszczane na marginesach rękopisów średniowiecznych w celu ich uatrakcyjnienia, czasem w inicjałach. Przedstawiają z humorem fantastyczne stworzenia, żartobliwe i nieraz satyryczne obrazy codziennej czynności.
EMBLEMAT - wstawka ozdobna inkrustowana; przedmiot lub jego przedstawienie symbolizujące jakieś pojęcie, ideę, czynność itp. np. symbol władzy, berło, godło, znak.
FESTON - motyw dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach , zwisającego ku dołowi pęku kwiatów, liści czy owoców lub podwieszonej w ten sposób draperii . Punkty podwieszenia wyróżnione są guzem i przewiązane swobodnie wstęgą lub kokardą.
GIRLANDA - ozdobny splot w postaci wieńca zamkniętego z liści lauru, dębu, kwiatów lub owoców.
GROTESKA - ornament z delikatnej wici roślinnej wzbogacony fantastycznymi postaciami, zwierzętami i stworami.
KANDELABROWY - ornament w formie świecznika połączonego często z motywami arabeski lub groteski, ułożony w układzie symetrycznym. O rodowodzie antycznym rozpowszechniony w w okresie renesansu i klasycyzmu.
KARTUSZ - dekoracyjne obramienie tarczy herbowej, tablicy inskrypcyjnej, płaskorzeźby, malowidła itp. Także ornament w kształcie ozdobnej tarczy.
KILIMATION - ornament ciągły pasowy ze stylizowanych liści, rzeźbiony lub malowany, występujący w dekoracji arch., reliefach, malarstwie i rzemiośle. Są trzy odmiany: dorycki, joński i lesbijski.
KRENELAŻOWY FRYZ - ornament ciągły imitujący krenelaż właściwy czyli blanki.KRATA REGENCYJNA - element ornamentu wstęgowo - cęgowego w formie wstęgi z przeplecionymi wiciami roślinnymi, ułożona pod kątem prostym lub w półokręgu.
LAMBREKIN - ozdobna krótka firanka zawieszona nad oknem lub drzwiami , zdobiąca baldachim. Ornament w kształcie takiej firanki.
ŁEZKI ( GUTTAE ) - guty, element dekoracyjny w porządku doryckim, w kształcie cylindrycznie lub stożkowato stylizowanych kropel. Występuje pod każdym tryglifem u spodu listwy tzw. reguli, oraz przy spodniej powierzchni gzymsu.
MAURESKA - ornament płaszczyznowy powstały ze splecionych ze sobą stylizowanych wici roślinnych w układzie symetrycznym. Wykształciła się w sztuce Islamu na tradycjach hllenistycznych.
MEANDER - ornament w kształcie powtarzającej się fali w stylu tradycyjnym jak i geometrycznym.
OKUCIOWY - ornament manierystyczny składający się z motywów naśladujących płaskie żelazne okucia, wycięte w kształcie listew i ażurowych plakiet, wśród których występują kaboszony , małe rauty i elementy imitujące główki gwoździ , nitów itp.
PALMETA - ornament w kształcie symetrycznego stylizowanego liścia palmy. Wywodzi się prawdopodobnie z Azji, stosowany pojedynczo lub w ciągu.
PANOPLIA - motyw dekoracyjny skomponowany z elementów uzbrojenia ( zbroje , oręż ) a także ze sztandarów i proporców.
PLECIONKA - ornament w kształcie wici roślinnej lub tasiemki. Pojawił się w sztuce romańskiej.
ROCAILLE - ornament charakterystyczny dla rokoka o fantazyjnej asymetrycznej i nieregularnej formie, płynnych i strzępiastych konturach, imitujący kształty stylizowanych małżowin, muszli stąd czasem zwie się je muszlowym.
ROLLWERK - zwojowy ornament, inaczej zwijany, blacharski, kartuszowy. Ornament w kształcie skręconej metalowej taśmy, występuje na obramieniach kartuszach, trzonach kolumn . Zastosowany po raz pierwszy we Francji przy dekoracjach pałacu Fontainbleau. Ulubiony motyw wczesnobarokowy i zdobnictwa XVII wieku.
Słownik Terminologiczny Sztuk Pięknych, wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007
Świetny artykuł! ja przy schodach zainstalowałem szkło ornamentowe zamówiłem w firmie Veyna tak samo jak pochwyty drzwiowe jestem bardzo zadowolony z efektu!
OdpowiedzUsuńDziękuję! ;)
UsuńTak trzymać!