sticky

  • szoping
  • deviantart

Historia Sztuki

Jak Analizować i Omawiać dzieło sztuki


Umiejętność trafnego zanalizowania i omówienia jakiegokolwiek dzieła sztuki jest bardzo istotna. Tym bardziej, że takie zagadnienie może pojawić się na maturze czy egzaminach. Dlatego też poniżej przytoczę parę informacji  oraz wskazówek, które pomogą nauczyć się tej czynności.
Omawiając jakiekolwiek dzieło sztuki: rzeźbę, obraz, budynek, należy brać pod uwagę przede wszystkim jego zewnętrzną formę a także czynniki zewnętrzne, które miały lub mają wpływ na jego wygląd oraz zawarte w  nim treści. Tymi czynnikami zewnętrznymi jest przede wszystkim styl  oraz konwencje panujące w danej epoce a także indywidualne podejście artysty nadające dziełu odpowiedni charakter. Dlatego też na samym początku omawiania dzieła sztuki należy podać:

  • tytuł dzieła sztuki
  • autora dzieła sztuki
  • ewentualny czas powstania ( jeśli znamy )
  • epokę w której powstało dzieło sztuki
  • materiał z jakiego jest wykonane
  • Gdzie się znajduje ( ważne przy omawianiu budynków, choć i przy obrazie lub rzeźbie można o tym wspomnieć )
Czyli np. : Jest to rzeźba Dawida wykonana przez Michała Anioła. Jest to dzieło renesansowe wykonane z marmuru. 

Każdą formę dzieła sztuki ( rzeźba , obraz, budynek ) omawia się podobnie, jednak istnieją pewne różnice, które rozpatruje się w indywidualnym aspekcie jego własnej formy. 

Rzeźba

 Omawiając rzeźbę w kontekście dzieła sztuki poza podstawowymi informacjami dotyczącymi tytułu, autora czy epoki musimy uwzględnić : 

  • Co przedstawia dzieło sztuki
  • charakter dzieła - czy jest dynamiczne czy statyczne
  • czy jest plastyczne ( malarskie - czyli głębokość cięć, i głęboki światłocień ) czy toporne, ciężkie ( grubo ciosane - słabe cięcia i światłocień ) 
  • kompozycję dzieła - czy opiera się na liniach pionowych i poziomych czy diagonalnych ( ukośnych) 
  • czy kompozycja jest chaotyczna lub dobrze zaplanowana i jeżeli tak to na jakiej zasadzie.
  • Czy kompozycja jest zwarta ( elementy blisko siebie )  czy rozproszona ( luźna, swobodna ) 
  • czy jest to dzieło realistyczne, ekspresjonistyczne, modernistyczne, abstrakcyjne itp. 
  • czy potraktowane jest szczegółowo czy brakuje szczegółów lub staranności w ich dopracowaniu. A może jedno i drugie. 
  • Jaka występuje kolorystyka ( o ile występuje polichromia ) 
Przykład : 


Powyższa rzeźba to  Ekstaza św. Teresy Berniniego. Jest to rzeźba barokowa wykonana z marmuru. Przedstawia ona św. Teresę i Anioła. Dzieło to ( jak wszelkie dzieła barokowe ) jest bardzo dynamiczne co można zaobserwować z układu ciał a także tkanin, które wydają się być w fazie poruszenia. Widoczna ekspresja na twarzach anioła jak i św. Teresy.
Rzeźba została potraktowana bardzo malarsko co jest widoczne po głębokich cięciach i bruzdach oraz głębokim światłocieniu. Posiada kompozycję opartą głównie na liniach diagonalnych, dobrze zaplanowaną ( dwie postacie po obu stronach świetnie się równoważą ), swobodna. Można by powiedzieć że układ postaci przypomina nieco zasadę kontrapostu. Jest to zdecydowanie dzieło realistyczne z dużą ilością szczegółów i pieczołowicie odtworzonych detali. 

Na koniec dodajemy własną interperetację - piszemy wszystko co wiemy na temat dzieła, również z zakresu historii, która wpływała często na jego charakter ( czyli do czego nawiązuje do jakich wydarzeń ) i dodatkowo czy nam się podoba, czy nie podoba i dlaczego. 

Obraz / Rysunek

Omawiając obraz natomiast uwzględniamy elementy takie jak:






  • Co przedstawia dzieło sztuki 
  • charakter dzieła - czy jest dynamiczne czy statyczne
  • czy jest malarskie czy nie ( dokładnie wymuskane )
  • czy jest potraktowane szkicowo czy nie
  • kompozycję dzieła - czy opiera się na liniach pionowych i poziomych czy diagonalnych ( ukośnych) 
  • czy kompozycja jest chaotyczna czy dobrze zaplanowana i jeżeli tak to na jakiej zasadzie.
  • Czy kompozycja jest zwarta ( elementy blisko siebie )  czy rozproszona ( luźna, swobodna ) 
  • czy kompozycja jest zamknięta ( elementy mieszczą się w ramach obrazu ) czy otwarta ( elementy wychodzą poza ramę obrazu ) 
  • czy jest to dzieło realistyczne, ekspresjonistyczne, modernistyczne, abstrakcyjne itp. 
  • czy potraktowane jest szczegółowo czy brakuje szczegółów lub staranności w ich dopracowaniu. A może jedno i drugie. 
  • jaka występuje kolorystyka ( czy bogata czy ograniczona i do jakich barw )
  • Jaki jest światłocień - głęboki i czy płytki / słaby

    Przykład :




  • Jest to obraz olejny Francisca Goyi pod tytułem " Rozstrzelanie Powstańców Madryckich". Powstało ono w epoce romantyzmu. Przedstawia pluton egzekucyjny, który przygotowuje się do rozstrzelania powstańców. Obraz jest bardzo dynamiczny. Widać ekspresję na twarzach oraz gestach powstańców ( strach, emocje ) jak również w postawie żołnierzy, przygotowujących się do oddania kolejnych strzałów. Dzieło jest potraktowane malarsko, brak szczególnej dbałości o detale. Autor bardziej skupia się na ogólnym przesłaniu. Kompozycja opiera się na liniach pionowych i poziomych oraz na diagonalnych. Jest dobrze zaplanowana, składa się jakby z trzech części : plutonu egzekucyjnego, grupy powstańców oraz wyraźnie odróżniającego się mężczyznę w białej koszuli, który podnosi ręce w poddańczym geście. Dodatkowo kompozycja jest swobodna, otwarta. Można by rzec, że dzieło wygląda na realistyczne choć niektóre jego elementy ( twarz powstańca w białej koszuli ) potraktowane zostały ekspresjonistycznie. Widoczna kolorystyka jest ograniczona do brązów, beżów, czerwieni, czerni i bieli. Widoczny głęboki światłocień.

    Na koniec dodajemy własną interperetację - piszemy wszystko co wiemy na temat dzieła, również z zakresu historii, która wpływała często na jego charakter ( czyli do czego nawiązuje do jakich wydarzeń ) i dodatkowo piszemy czy nam się podoba, czy nie podoba i dlaczego. 

    Architektura

    Omawiając budynek musimy posiadać odpowiednią wiedzę terminologiczną z zakresu architektury. Czyli wszelkie słówka z historii sztuki dotyczące elementów architektonicznych. Ponad to, tak jak w poprzednich przykładach potrzebna nam będzie wiedza  z zakresu historii. Omawiając budynek musimy przede wszystkim zwrócić uwagę na:


    • Bryłę architektoniczną- czy jest zwarta, rozproszona.
    • Na jakim planie został wzniesiony - na planie koła, na planie kwadratu, w formie ryzalitu, prostokąta itd. 
    • z jakich elementów się składa
    • Skąd te elementy pochodzą, z czego się wywodzą lub z jakiej poprzedniej epoki korzystano i do czego nawiązywano. 
    • Czy występuje natłok elementów czy ich ilość jest wyważona albo czy jest ich niewiele.
    • jaką funkcję pełni - reprezentatywną, sakralną, mieszkalną/ użytkową ( np. publiczną jak teatr,  czy muzeum )
    Przykład :


    Jest to klasycystyczny kościół   Św. Aleksandra w Warszawie według projektu Piotra Aignera. Posiada on zwartą bryłę, wzniesiony został na planie koła ( rotundy ). Przede wszystkim posiada kopułę opartą na tamburze ( bębnie )  a następnie na żaglach ( pendentywie ), zwieńczoną krzyżem. Pendentyw wzbogacony jest o okna, które osadzone są w niszach od góry zwieńczonych łukiem. Pełnią funkcję użytkową jak i dekoracyjną.  Wejście poprzedzone jest portykiem, który ewidentnie nawiązuje do antyku. Posiada on gładkie kolumny zwieńczone głowicą kompozytową. Wspierają one całe belkowanie : architraw, fryz, gzyms, tympanon. Jednak w tympanonie brakuje płaskorzeźby a we fryzie tryglifów z metopami.
    Budowla ta nawiązuje do antyku a szczególnie do Panteonu w Rzymie. Jest to typowa budowla epoki klasycyzmu - czyli poza tym, że nawiązuje do antyku, charakteryzuje ją prostota i niewielka ilość dekoracji. Jako że jest to kościół, pełni funkcję sakralną. 

    Na zakończenie

    Oczywiście wszystkie podane wytyczne można kolejnościowo ustalać według własnego uznania. Nie wszystkie także muszą wystąpić podczas omawiania dzieła sztuki. Wszystko zależy co omawiamy i w jakiej formie. Ważne jest by przy omawianiu popisać się swoją wiedzą i jej zakresem. Czyli omawiając dzieło sztuki i uwzględniając jakiś konkretny termin warto dodać skąd on pochodzi i na czym polega. Np. W tym obrazie widoczna jest maniera tenebrosa często stosowana przez Caravaggia. Polega ona na głębokim i kontrastowym światłocieniu - postacie wydobywane są z głębokiego mroku za pomocą światła. 
    Jeżeli nie wiecie jak rozpatrywać dzieło sztuki względem linii pionowych i poziomy lub diagonalnych, poniżej umieszczam przykład z zaznaczonymi liniami : pomarańczowe to pionowe i poziome, białe to diagonalne. 



    No i to by było na tyle :)  Mam nadzieję, że pomogło.




    10 komentarzy:

    1. jesteś super, twoja stronka jesteś świetna;) dzięki.

      OdpowiedzUsuń
    2. To na pewno mi się przyda bo niedługo czeka mnie egzamin z historii sztuki na którym głównie muszę opisać dzieło sztuki, które wylosuję.
      Dodaję do zakładek! :)

      OdpowiedzUsuń
      Odpowiedzi
      1. Cieszę się, że moja notatka się przyda !! :) Mam nadzieję, że wszystko pójdzie elegancko ! :)

        Usuń
    3. Bardzo się cieszę, że powstała zakładka ,,Historia sztuki". Bardzo się tym interesuję:) Mam dopiero 10 lat, ale jestem zadowolona , że mogę już w tym wieku to ćwiczyć

      OdpowiedzUsuń
      Odpowiedzi
      1. Historia sztuki jest bardzo ciekawa i na pewno przydatna w życiu artysty :) Cieszę się, że masz takie otwarte nastawienie w tak młodym wieku. :)

        Usuń
      2. Bardzo mnie to zainteresowało podczas wycieczki w Bratysławie. Były tam różne piękne rzeźby itp. i Pani przewodnik opowiadała również trochę o historii sztuki :)

        Usuń
      3. Świetnie ! Bratysława, piękna :)

        Usuń
    4. Bardzo ciekawy wpis. Ja uwielbiam sztukę, chociaż faktycznie nie zawsze dobrze ją analizuję. Ostatnio byłam w Piękna Gallery i myślę, że już niedługo tam wrócę - mają wspaniałe działa sztuki, obrazy itd, a wiele z nich można kupić.

      OdpowiedzUsuń

    ----