sticky

  • szoping
  • deviantart

Rzeźba


ADORANT - postać klęcząca adorująca, modląca się  nad postacią świętego, Boga. Od starożytności występuje do dziś, ściśle związany z religią i sztuką sakralną. Jest to również typ nagrobka.
CYZELOWANIE - czynność ściśle związana z wykańczaniem czegoś, wygładzeniem, dopracowywaniem. Może być wykonywana ręcznie lub mechanicznie. Polega na wstępnym oczyszczeniu przedmiotu , usunięciu zanieczyszczeń, nierówności i naddatków materiału. Dalsza część polega na dopracowywaniu szczegółów, wygładzaniu powierzchni i nadawaniu przedmiotowi ostatecznej formy.
HERMA - popiersie lub rzeźba nie tylko głowy ale i sylwetki o charakterze portretowym lub fantastycznym, osadzona na czworobocznym słupie zwężającym się ku dołowi. Występuje samodzielnie lub jako dekoracja tworząc plastry zwane hermowymi.




INKRUSTACJA - barwne zdobienie (wysadzanie) kamienia, metalu lub innego twardego materiału innymi materiałami jak np: kość słoniowa, metale, kamienie szlachetne i półszlachetne, masa perłowa,  itp. To swoisty rodzaj aplikacji. 



INKRUSTACJA RELIEFOWA - jest połączeniem wykładziny płaskiej  i płaskorzeźbionej. Stosowana w meblarstwie niemieckim w XVII wieku. 
INTARSJA - wykładanie przedmiotów drewnianych innym drewnem o różnych zabarwieniach i gatunkach. Wykładanie może tworzyć  wzory geometryczne, roślinne, a niekiedy nawet krajobrazy i sceny rodzajowe. Technika znana już była w starożytności a w XIII wieku pojawiła się we Włoszech


KONTRAPOST - zasada kompozycji  polegająca na ustawieniu postaci ludzkiej  tak, aby ciężar ciała spoczywał na jednej nodze i na zrównoważeniu tej postawy lekkim wygięciem tułowia i ramienia w stronę odwrotną.



KORA - rzeźba kobiety uśmiechniętej , wyprostowanej. Precyzyjnie wykonana figura, szaty ułożone w jaskółczy ogon, zadowolona z siebie. Ten tym figury pochodzi ze staroż. Grecji z okresu archaicznego.


KSOANON- prymitywny drewniany posąg kultowy, będący pierwotnie belką, kolumną lub trzonem, któremu nadawano antropomorficzne kształty.
KUROS -figurka nagiego mężczyzny, wyprostowanego, uśmiechniętego, zadowolonego z siebie. Męski odpowiednik Kory.


MEDALION - płaskorzeźba lub malowidło  o owalnym obramieniu, często służył jako  motyw zdobniczy  w architekturze a w mniejszym formacie w meblarstwie, ceramice itp. Pojawił się w późnym renesansie i baroku.
MENSA - płyta kamienna tworząca górną część stołu ołtarzowego. Później wzbogacona w ornamenty i antependium.
NAGROBEK - forma rzeźbiarska oddająca cześć zmarłemu. W starożytności występował w postaci mauzoleum, stelli , mastab, piramid. W Bizancjum przyjął formę relikwii, w gotyku nagrobka tumbowego, w renesansie pojawił się typ wiecznej adoracji z postacią modlącą się i adorującą. W baroku wprowadzono popiersie  także wrócono do urn ale z jednym elementem wnętrzności. W romantyzmie pojawiły się sarkofagi. Ponad to były także nagrobki w postaci urn twarzowych i domkowych a także medalionowych w postaci medalionu.
NIELLO - technika zdobienia przedmiotów metalowych polegająca na ryciu rysunków i wtapianiu w bruzdy  mieszaniny  srebra, miedzi, ołowiu, siarki i boraksu, co daje  rysunek czarny, czasem granatowy lub szafirowo - szary.


ODLEW - przedmiot wykonany przez odtworzenie w twardym materiale, najczęściej metalu , modelu wykonanego  z nietrwałej masy  ( glina, wosk ) za pomocą formy odlewniczej.  
PIEDESTAŁ - zobacz postument. 
PŁASKORZEŹBA - element dekoracyjny ścian i innych części architektury. Rzeźba nie posiadająca charakteru przestrzennego. Rzeźba o charakterze płaskim.


POSTUMENT - podstawa zwykle przenośna, służąca do umieszczania rzeźby, wazonu, wyrobów rzemiosła art. itp.
POLICHROMIA-wielobarwne malowidła lub dekoracja malarska rzeźby i  wyrobów rzemiosła.
POLICHROMIA RZEŹBY - wielobarwne dekorowanie ( odpowiednio lub nie ) poszczególnych elementów rzeźby. Pojawiła się już w starożytności. Występuje na kamieniu, drewnie lub innym tworzywie.


POLIPTYK - wieloskrzydłowy ołtarz gotycki składający się ze środkowej szafy i kilku ruchomych skrzydeł bocznych zdobionych płaskorzeźbami  lub obrazami ( tryptyk, poliptyk, pentaptyk ). Np. ołtarz Wita Stwosza  w kościele Panny Marii w Krakowie.


POMNIK - rzeźba upamiętniająca jakieś wydarzenie lub osobę, może również występować jako element architektoniczny jak np. łuk triumfalny.
POSĄG - przedstawienie postaci człowieka, rzadziej zwierzęcia o różnej wielkości, z różnego materiału.
PREDELLA - część ołtarza spoczywająca na mensie, zwykle zdobiona malowidłem lub rzeźbą. Stanowi podstawę retabulum.  
RELIEF- kompozycja rzeźb wydobyta z płaszczyzny płyty kamiennej, drewna lub metalu z pozostawieniem w niej tła; przeznaczona do oglądania  wyłącznie  od frontu; uzyskana techniką rzeźbienia, kucia, odlewania itp. Dzieli się na płaski, wypukły i wklęsły.



RELIKWIARZ - sprzęt kultowy służący do przechowywania relikwii, wykonywany ze szlachetnych metali, kości słoniowej lub szkła, przybiera różnorodne kształty: ampułki , skrzynki, sarkofagu, krzyża i narzędzi męki.

RETABULUM - nastawa ołtarza, zdobiona rzeźbami i malowidłami , spoczywająca na mensie lub tworząca dekoracyjną ścianę parawanową za ołtarzem. 
SFINKS -w sztuce starożyt. Egiptu wyobrażenie leżącego lwa z głową ludzką ( zwykle portretem władcy ) pojawiające się od okresu starego państwa. Najsłynniejszy w Gizie, wykuty w monolitycznej skale. był symbolem zwycięskiego władcy.
STIUK - materiał zdobniczy nakładany na ściany i elementy arch. wnętrz. W skład wchodzi wapno, piasek marmurowy, gips, klej i barwniki. Kształtuje się z niego  motywy figur a nawet arch.
STALLE - ozdobne ławy z wysokimi oparciami w kościele dla dostojników, duchownych, uczestniczących w nabożeństwie.


TUMBA - główna część nagrobków gotyckich i renesansowych o kształcie skrzyni zamkniętej od góry  poziomą płytą z rzeźbioną postacią zmarłego. Umieszczana jest najczęściej  bezpośrednio na posadzce kościoła, wykonywana zwykle z kamienia.


TRYPTYK - ołtarz składający się z trzech części : środkowej nieruchomej i dwóch ruchomych zamykanych skrzydeł.



Słownik Terminologiczny Sztuk Pięknych, wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007

2 komentarze:

  1. Bardzo ciekawy post. Z niektórymi terminami spotkałem się po raz pierwszy. Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń

----