Historia Sztuki - Starożytny Egipt

 Epoka Późna (1085 - 935)

Z końcem dynastii Ramessydów nastąpił koniec Nowego Państwa w Egipcie. Osłabła władza faraona, choć następnych władców nie brakowało głównie z dynastii Saickiej, Ptolemejskiej a nawet podczas podbojów Perskich oraz okresu Rzymskiego. W tym czasie doszły do głosu dwa okresy: Napatański i Meroicki.

Napatański 

W okresie Napatańskim wymienić można kilka mniejszych okresów, podczas których rozwijała się sztuka. Pierwszym, na który należałoby położyć nacisk,  jest okres Saicki, który zapoczątkowuje nowy nurt klasycyzmu. Naśladowano nie Stare Państwo, co zdarzało się poprzednikom ale Nowe Państwo. Sztukę tego okresu zwie się neoklasyczną, a jej styl zaważył na dalszym rozwoju sztuki Egipskiej. Przede wszystkim uporczywie starano się podkreślać związek z czasami Nowego Państwa. Większość dzieł jest mała np. : "Zielona Głowa" kapłana.

Widać zamiłowanie do opracowywania szczegółów, jednak brakuje zrównoważonych proporcji ciała. Pojawia się za to  miękkie traktowanie  policzków i podbródka, co jest charakterystyczne dla sztuki greckiej. Powoli sztuka Egipska zaczyna ulegać wpływom z za granicy.
Okres Perski utrzymywał styl grecki np. : " Bogini Hathor", na którym widać pełen finezji  modelunek a układ ust przypomina uśmiech grecki.

Widać precyzyjnie oddane szczegóły w naszyjniku  czy włosach. Następnym okresem był Ptolemejski. Tutaj działo się nieco więcej. Były to czasy podboju Aleksandra Wielkiego i czas panowania dynastii, która nie była rdzennie egipską.  Stolicą stała się Aleksandria, która miała kultywować sztukę Egipską ale wspierać także wpływ nowej. To z kolei spowodowało powstanie nowej formy kulturowej o podłożu grecko - egipskim. Taką również można nazwać sztukę, a świetnym tego przykładem jest relief  z grobowca Pterozyrysa w Tuna el- Dżebel.

Widać sceny są czysto egipskie, jednak wszystko wykonane w stylu  greckim. Mamy tutaj stroje greckie, rozmaitość postaw i gestów będących nowością dla sztuki egipskiej. Zerwano wyraźnie z egipską monotonią.
Przede wszystkim płaskorzeźby i reliefy cechował miękki modelunek powierzchni ciała ludzkiego. Dzięki temu  stała się bardziej wyczuwalna muskulatura. Były głęboko wcięte w tło ścian, przez co efekt światłocienia ( który pojawił się już w epoce Ramessydów ) jeszcze bardziej podkreślał tą miękkość modelunku.

Rzeźba natomiast zachowuje tutaj tradycyjny układ kanonu o hieratycznej pozie, a także tradycyjny modelunek.
W kwestii architektonicznej warto wiedzieć, że rozbudowywano  starsze sanktuaria np. świątynię bogini Hathor w Dendera.

Widoczna FASADA, którą reprezentuje rząd kolumn o kapitelach Hatoryckich, a te z kolei  połączone są od dołu tzw. EKRANAMI. Po środku znajduje się wejście do świątyni.
Najlepiej zachowaną świątynią do dziś jest świątynia Horusa w Edfu, powiększana i przebudowywana na miejscu starej i mniejszej budowli.

Posiadała dwa pylony oraz dziedziniec otoczony kolumnadą. Można zaobserwować dużą ilość kapiteli z przewagą KOMPOZYTOWYCH składających się z kielichów i kwiatów lotosu. Przed pylonami znajdują się wysokie posągi Horusów. We wnętrzu mamy klasyczny układ pomieszczeń. Dookoła świątyni natomiast rozciągał się otwarty korytarz, na którego ścianach widniały sceny walki Horusa z Setem.
Okres Rzymski był następny w kolejności. To czasy romanizacji ziem egipskich. Styl życia, wszelkie urządzenia, budynki przekształcane była na rzymski standard. Rzeźbiono z czarnego granitu. Z jednej strony sztuka przypominała egipską np.: portret "Augusta Oktawiana".

Widoczny jest strój i hieratyczna postawa faraona, choć spod klaftu wyłaniają się krótko ścięte włosy charakterystyczne dla kultury rzymskiej.  Z drugiej strony przypominała grecko - rzymską np. : "posąg granitowy w Dimie ".

Na twarzy można zauważyć pewien kompromis pomiędzy formą i tematyką grecką a rzymską. Rzymska zdecydowanie fryzura a jedynym elementem egipskim w tym dziele jest sposób polerowania powierzchni granitu. Daje to odczucie suchości i sztywności.
W okresie rzymskim bardzo istotne jest malarstwo, które także uległo romanizacji. Jednak w tym przypadku  z dobrymi rezultatami a ich przykładem są portrety trumienne z Fajum.

Charakterystyczne duże i szeroko otwarte oczy, co wpłynie w znacznym stopniu na sztukę bizantyjską, a zwłaszcza będzie to widoczne na IKONACH głównie w przedstawieniach postaci. Zdecydowanie zachowany miękki modelunek twarzy. Jak widać portery te są bardzo realistyczne i oddają cechy indywidualne każdej z osób, którą przedstawiają. Można powiedzieć, że jest to sztuka egipska w sztuce późnoantycznej.

Meroicki

Nie wiele rzeczy wydarzyło się podczas okresu Meroickiego. Z pewnością nie była to sztuka o sztywnej imitacji  wzorów Nowego Państwa czy dynastii Saickiej. Głównie rządziły wzory roślinne, stylizowane oraz zwierzęce, które dekorowały przeważnie ceramikę. 

To wszystko jeżeli chodzi o sztukę Egiptu.  Korzystałam naturalnie z własnych notatek  a także z książki Nie tylko piramidy....sztuka dawnego Egiptu Kazimierza Michałowskiego. Zapraszam jak zwykle do słowniczka terminologicznego z historii sztuki, który powoli nam się rozrasta. :) Natomiast na raz następny będzie znowu  nieco plastyczno - technicznie, a ja zacznę przygotowywać zawczasu materiały ze sztuki starożytnej Grecji, bo jest tego mnóstwo ! ;)